Wiedza dla dociekliwych! Skład suplementów diety – cz.1

Skuteczność suplementów diety jest uzależniona od ich składu i kompozycji. Na polskim rynku mamy ogromną ilość dostępnych preparatów o różnym składzie witaminowo – minerałowym. Codziennie jesteśmy zasypywani informacjami o nowych suplementach diety. W dzisiejszym artykule opowiemy sobie o klasyfikacji suplementów ze względu na ich skład. W związku z tym, że tych klasyfikacji jest dość sporo, artykuł podzieliłam na dwie części. Jedno jest pewne. Suplementy w XXI wieku są nam niezbędne do życia. Chcesz tego czy nie, nie ma innego sposobu uzupełnienia niedoborów w organizmie.

1. Suplementy diety zawierające w składzie witaminy oraz składniki mineralne, które występują w żywności i są niezbędne do życia.

Wykaz takich związków został ściśle określony w rozporządzeniu wydanym przez Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2007 roku (w sprawie składu i oznakowania suplementów diety). Suplement diety może zawierać: witaminę A, C, D, E, K, tiaminę, niacynę, ryboflawinę, foliany, biotynę, witaminy z grupy B oraz minerały: magnez, wapń, żelazo, jod, cynk, miedź, sód, mangan, potas, chrom, molibden, fluorki, chlorki oraz fosfor. Warto dodać, że do produkcji suplementów mogą być używane różne formy chemiczne wyżej wymienionych pierwiastków (na przykład octan wapnia, glukonian magnezu, siarczan żelaza, cytrynian miedzi, jodek potasu, siarczan cynku, diwęglan potasu, azotan chromu, kwas ortokrzemowy stabilizowany choliną, itp.). Nie określono w sposób jednoznaczny maksymalnej zawartości wyżej wymienionych składników w suplementach diety.

Ilość witamin i minerałów w dziennej porcji

Zgodnie z przepisami prawnymi, ilość witamin i związków mineralnych w jednej porcji suplementu musi zostać szczegółowo sprecyzowana. Zawartość poszczególnych składników odżywczych w dziennej porcji suplementu jest określana na podstawie górnych bezpiecznych poziomów witamin i minerałów, ustalonych i przyjętych przez Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności. Ponadto ilość witamin i składników mineralnych jest określana w oparciu o zalecane spożycie poszczególnych związków wykazujących efekt odżywczy lub fizjologiczny dla społeczeństwa. Zbyt duża ilość jakiegokolwiek składnika mineralnego czy witaminy może przyczynić się do występowania działań niepożądanych.

2. Suplementy zawierające związki roślinne i wyciągi z roślin.

Składniki roślinne oraz uzyskiwane z nich ekstrakty coraz częściej są wykorzystywane do produkcji suplementów diety. Takie substancje mają na celu przede wszystkim wzmacnianie odporności organizmu, ale mogą też wspomagać pracę różnych narządów wewnętrznych. W suplementach diety mogą znajdować się między innymi metabolity pierwotne oraz wtórne. Do metabolitów pierwotnych zalicza się cukry proste, kwasy tłuszczowe, aminokwasy oraz skrobię. Metabolity wtórne to natomiast: saponiny, alkaloidy, garbniki, flawonoidy oraz terpeny. Do produkcji suplementów diety zazwyczaj używane są rośliny lub wyciągi roślinne, które nie wykazują silnych właściwości leczniczych, a ich dawki są znacznie niższe od dawek znajdujących się w środkach farmakologicznych.

Na przestrzeni ostatnich kilku lat, na rynku suplementów diety coraz częściej pojawiają się produkty wzbogacane roślinami i ekstraktami pochodzącymi z terenów Azji i Ameryki. Spośród tych najbardziej popularnych należy wymienić chociażby takie rośliny, jak: liczi chińskie, miłorząb japoński, macę oraz opuncję.

Bioflawonoidy – popularne składniki suplementów

Dość istotnymi składnikami wielu suplementów diety są także bioflawonoidy. Są to związki fotochemiczne, które naturalnie występują w roślinach. Jest to bardzo liczna grupa związków, ponieważ w sumie jest ich ponad siedem tysięcy, a można je znaleźć chociażby w owocach cytrusowych, niektórych warzywach (pomidorach, papryce, brokułach), a także w czerwonym winie oraz herbacie (zwłaszcza w herbacie zielonej oraz czerwonej). Bioflawonoidy znane są przede wszystkim z licznych właściwości zdrowotnych, gdyż wspomagają pracę układu trawiennego, zapobiegają chorobom układu krążenia, a nawet pomagają w utrzymaniu sprawności.

Bioflawonoidy przeciwko starzeniu się skóry

Związki te są w stanie skutecznie wychwycić wolne rodniki, odpowiedzialne między innymi za starzenie się organizmu i za rozwój komórek nowotworowych. Chronią też narząd wzroku przed takimi schorzeniami, jak zaćma czy degeneracja siatkówki. Bioflawonoidy stanowią ponadto naturalny filtr, który chroni skórę i organizm przed szkodliwym wpływem nadmiernego promieniowania ultrafioletowego. Substancje te zdaniem naukowców mają też działanie przeciwwrzodowe oraz antyoksydacyjne. Ponieważ związki te należą do tych związków, które zostały doskonale przebadane, udowodniono, że stosowanie suplementów diety wzbogaconych o antocyjaniny, katechiny czy taniny pozwalają skutecznie uzupełniać niedobory bioflawonoidów.

Suplementy z zawartością przypraw i ziół

Suplement diety może ponadto zostać wzbogacony dodatkiem przypraw bądź ziół. Może to być czosnek, imbir, pieprz, koper włoski, cynamon lub bazylia. Popularną przyprawą, którą coraz częściej można znaleźć w suplementach diety jest także kurkuma. Jest to składnik, który odznacza się przede wszystkim doskonałymi właściwościami przeciwnowotworowymi. Spora liczba suplementów powstaje także na bazie żeń-szenia. Wyciąg z tej rośliny dodaje energii, poprawia funkcjonowanie układu immunologicznego, zwiększa odporność na stres, pomaga redukować tkankę tłuszczową oraz wykazuje działanie antyoksydacyjne. Co ciekawe, wiele dodawanych do suplementów diety przypraw i ziół wywodzi się z tradycyjnej medycyny chińskiej oraz hinduskiej.

3. Suplementy zawierające w składzie kwasy tłuszczowe.

Związki stosowane do wzbogacania produktów uzupełniających dietę można podzielić na kwasy pochodzenia roślinnego oraz zwierzęcego. Dość istotną grupę tego rodzaju substancji stanowią kwasy tłuszczowe n-3, nazywane powszechnie kwasami omega-3. Ich źródłem są przede wszystkim tłuste ryby morskie, takie jak makrela, śledź, łosoś czy tuńczyk. Nienasycone kwasy tłuszczowe stanowią jedne z najważniejszych składników pokarmowych, które mają wszechstronne działanie. Nie tylko obniżają poziom złego cholesterolu (LDL), ale także mają silne właściwości przeciwzapalne. Najważniejsze kwasy omega-3 to kwasy DHA oraz EPA, będące jednocześnie istotnym budulcem ludzkich komórek. Kwasy omega-3 wspomagają pracę układu nerwowego, przeciwdziałają procesom zapalnym zachodzącym w tętnicach i żyłach, zwiększają odporność organizmu, a także chronią przed rozwojem chorób nowotworowych. Związki te znajdują się także w olejach oraz w orzechach, między innymi w oleju lnianym.

Roślinne kwasy tłuszczowe

W suplementach diety bardzo często pojawiają się także roślinne kwasy tłuszczowe, między innymi ogórecznik oraz wiesiołek dwuletni. Olej z nasion wiesiołka jest cennym źródłem kwasu linolowego oraz gamma-linolowego, które są zaliczane do grupy kwasów omega-6. Odgrywają one istotną rolę w produkcji ceramików, będących składnikami budulcowymi skóry. Olej z nasion wiesiołka może ponadto być stosowany w łagodzeniu różnego rodzaju dolegliwości skórnych.

Olej z ogórecznika

Z kolei olej z ogórecznika to bogate źródło flawonoidów, garbników, saponin oraz rozmaitych składników mineralnych. Kwas tłuszczowy gamma-linolowy, który także znajduje się w oleju z ogórecznika, usprawnia pracę centralnego układu nerwowego. Kontroluje też ciśnienie krwi, pracę nerek oraz układu trawiennego. Zarówno olej z nasion wiesiołka, jak i ogórecznika może być wykorzystywany do leczenia zaburzeń hormonalnych. Kwasy omega-6 działają też leczniczo w schorzeniach reumatycznych, mogą być także stosowane w przypadku złamań oraz uszkodzeń wiązadeł.

Nienasycone kwasy tłuszczowe, na bazie których produkowane są suplementy diety są także pozyskiwane z: nasion selera, z pestek winogron oraz z kiełków pszenicy.

4. Suplementy zawierające błonnik pokarmowy.

Błonnik pokarmowy to kompleks cennych związków odżywczych, które nie są trawione i wchłaniane przez organizm człowieka. Składnik ten jest niezbędny nie tylko do utrzymania właściwej wagi ciała, ale również może chronić nas przed wieloma niebezpiecznymi chorobami. W skład błonnika pokarmowego wchodzą związki, które posiadają różną budowę chemiczną oraz właściwości fizyczne. Można do nich zaliczyć między innymi: pektyny, celulozę, ligninę, hemicelulozy, śluzy oraz polisacharydy algowe. Błonnik pokarmowy ma bardzo korzystny wpływ na organizm, nie tylko z tego względu, iż pomaga utrzymać prawidłową florę jelitową. Substancja ta powinna być spożywana przez każdego człowieka w dawce od dwudziestu pięciu do maksymalnie czterdziestu gramów.

Dobroczynny błonnik

Błonnik pokarmowy obniża ciśnienie tętnicze krwi, spowalnia rozkład węglowodanów i obniża poziom zapotrzebowania na insulinę, reguluje rytm wypróżnień, zmniejsza uczucie głodu, a ponadto zmniejsza ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej jelita grubego. Z badań przeprowadzonych przez naukowców wynika ponadto, iż błonnik pokarmowy doskonale oczyszcza organizm, usuwając z niego niebezpieczne toksyny i szkodliwe metale ciężkie, które także przyczyniają się do rozwoju wielu poważnych schorzeń. Dodatkowo pomaga eliminować substancje o działaniu rakotwórczym. Wzbogacenie diety o błonnik pokarmowy zaleca się osobom cierpiącym na kamicę żółciową, choroby żył kończyn dolnych oraz na cukrzycę typu 2.

5. Suplementy zawierające probiotyki oraz prebiotyki.

Związki probiotyczne oraz prebiotyczne coraz częściej można znaleźć w suplementach diety. Probiotyki to starannie wyselekcjonowane kultury bakterii i drożdży, których celem jest przede wszystkim ochrona zdrowia przewodu pokarmowego. Substancje te skutecznie zapobiegają zakażeniom jelitowym, łagodzą objawy nietolerancji laktozy, a także chronią układ trawienny przed zaburzeniami flory jelitowej. Udowodniono ponadto, iż probiotyki odznaczają się właściwościami antycholesterolowymi, co oznacza, iż mogą zmniejszać absorpcję tłuszczu z przewodu pokarmowego, obniżając tym samym poziom szkodliwego cholesterolu we krwi.

Prebiotyki a probiotyki

Prebiotyki to z kolei substancje, które w odróżnieniu od probiotyków nie zawierają w swoim składzie mikroorganizmów, a jedynie związki o działaniu stymulującym. Ich celem jest przede wszystkim wspomaganie wzrostu lub aktywności bakterii w jelicie grubym. Do najczęściej wykorzystywanych prebiotyków zalicza się: peptydy, tłuszcze, oligofruktozę, inulinę, laktulozę, a także oligo- oraz polisacharydy. Substancje te nie ulegają trawieniu i w niezmienionym składzie docierają do układu trawiennego. Stanowią pożywkę dla pozytywnych dla zdrowia szczepów bakterii znajdujących się w jelicie grubym. Prebiotyki znajdują się między innymi w cebuli, czosnku, cykorii, szparagach, karczochach, ziemniakach, porach i bananach.

O autorce

Milena Chorążewska - Bloggerka, pasjonatka zdrowego stylu życia. Założyła bloga, aby dzielić się swoją pasją. Jej 7 letnie doświadczenie w zakresie medycyny naturalnej pomaga jej rozwijać projekt Adelia.